Wpływ epidemii COVID-19 na bieg terminów procesowych – sprawy cywilne i karne

by sprawy cywilnesprawy karneterminy procesowe

Przepisy specustawy o COVID-19 nie przewidują zawieszenia postępowań, lecz zawieszone zostają terminy procesowe, co oznacza, że sądy działają, o ile podjęcie przez nie czynności nie będzie uzależnione od działania strony.

DEFINICJE

termin procesowy i sądowy – okres, w którym ma lub może być podjęta czynność procesowa wywołująca określone skutki procesowe. Określenie „terminy procesowe i sądowe” rozumieć należy jako wszelkie terminy procesowe: sądowe, ustawowe, umowne.

Powyższe dotyczy następujących spraw w:

  • postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
  • postępowaniach egzekucyjnych,
  • postępowaniach karnych,
  • postępowaniach karnych skarbowych,
  • postępowaniach w sprawach o wykroczenia,
  • postępowaniach administracyjnych,
  • postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa,
  • kontrolach celno-skarbowych,
  • postępowaniach w sprawach dotyczących pozostawienia nazwy domeny w odpowiednim rejestrze, na podstawie przepisów ustawy z dnia 19.11.2009 r. o grach hazardowych,
  • innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw

Od powyższej zasady ustawodawca przewidział szereg wyjątków m.in. powyższe zasady nie dotyczą tzw. spraw pilnych, które opisano poniżej.

Od kiedy obowiązują wskazane zasady?

Od 31 marca 2020 r.

Należy pamiętać, że mimo iż stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał od dnia 14.03.2020 r., a od dnia 20.03.2020 r. obowiązuje stan epidemii, to do dnia 30.03.2020 r. włącznie, wszystkie terminy procesowe biegły zgodnie z dotychczasowymi regułami. Terminy procesowe wskazane w specustawie o COVID-19, które biegły w dniu wejścia w życie ustawy, czyli w dniu 31.03.2020 r. ulegają od tego dnia zawieszeniu. Natomiast terminy, które miałyby rozpocząć swój bieg po tym dniu, nie rozpoczną biegu do czasu odwołania stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego.

Jeśli z przyczyn przez strony niezawinionych strona nie dochowała terminu procesowego, może wnosić o jego przywrócenie na podstawie art. 168 k.p.c. Taką niezawinioną przyczyną może być np. przebywanie przez stronę na kwarantannie lub w szpitalu.

Jak epidemia COVID-19 wpływa na działalność sądów?

W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych.

sprawy pilne z zakresu postępowania cywilnego

sprawy pilne z zakresu postępowania karnego

  • o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką
  • o których mowa w ustawie z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego np. sprawy o przyjęcie do szpitala psychiatrycznego
  • dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich
  • dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej
  • z zakresu postępowania wykonawczego w powyższych sprawach
  • wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich w postępowaniu przed sądem lub innym organem w sprawach pilnych
  • o których mowa w ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób
  • przesłuchania przez sąd osoby w trybie zabezpieczenia dowodu lub co do której zachodzi obawa, że nie będzie można jej przesłuchać na rozprawie
  • w przedmiocie wniosków o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania
  • w których jest stosowane zatrzymanie
  • w których orzeczono środek zabezpieczający
  • przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym przez sąd na podstawie art. 185a–185c albo art. 316 § 3 k.p.k., gdy podejrzany jest zatrzymany;
  • w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania;
  • w przedmiocie zarządzenia przerwy w wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego;
  • o zastosowanie i przedłużenie środka detencyjnego w postaci umieszczenia cudzoziemca w strzeżonym ośrodku, o zastosowanie lub przedłużenie wobec niego aresztu dla cudzoziemców;
  • w których wykonywana jest kara pozbawienia wolności albo inna kara lub środek przymusu skutkujący pozbawieniem wolności, jeżeli rozstrzygnięcie sądu dotyczy zwolnienia osoby pozbawionej wolności z zakładu karnego lub aresztu śledczego albo jest niezbędne do wykonania takiej kary lub środka przymusu w tym zakładzie lub areszcie;

Prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

 

W okresie epidemii zaprzestanie czynności przez sąd, organ lub podmiot nie może być podstawą wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Co ze składaniem pozwów i innych pism procesowych?

Pamiętajmy, iż wszczynanie nowych spraw sądowych jest dopuszczalne, a w sądach działają biura podawcze, jednak na rozpoznanie sprawy trzeba będzie poczekać.

Nadto, wszelkie czynności dokonane w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii w postępowaniu sądowym, mimo zawieszenia terminów, są skuteczne.

autor: adwokat Katarzyna Ulma-Raszkowska