Zakwalifikowanie epidemii COVID-19 jako siły wyższej nie zwalnia z obowiązku wykonywania zobowiązań umownych. Analizę ewentualnych konsekwencji prawnych związanych z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy należy oprzeć przede wszystkim na treści wiążącej strony umowy, a także na przepisach kodeksu cywilnego regulujących kwestię niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Brak jest w polskim porządku prawnym definicji siły wyższej. Doktryna i praktyka orzecznicza ugruntowały jednak stanowisko, zgodnie z którym:
siła wyższa rozumiana jest jako zdarzenie zewnętrzne o charakterze nagłym i nadzwyczajnym, niezależne od stron, którego strony przewidzieć nie mogły w chwili zawarcia umowy oraz którego skutkom nie były w stanie zapobiec.
Czy epidemię COVID-19 można uznać za zdarzenie będące siłą wyższą?
Wydaje się, że istnieją ku temu jak najbardziej uzasadnione podstawy. Nawet wtedy, gdy strony wprost w umowie nie wskazały, że za zdarzenie stanowiące siłę wyższą rozumie się także epidemie. Wymieniane w umowach zdarzenia objęte klauzulą siły wyższej najczęściej nie stanowią katalogu zamkniętego.
Klauzula siły wyższej w umowie
Wprowadzenie do umowy klauzuli siły wyższej, co do zasady, daje stronom umowy możliwość uniknięcia odpowiedzialności za skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania spowodowanego działaniem siły wyższej.
Jeżeli zatem strony w umowie przewidziały, że:
nie odpowiadają za skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania spowodowanego działaniem siły wyższej –
strona powołująca się na siłę wyższą może uniknąć odpowiedzialności za powstałe z tego powodu szkody drugiej strony,
pod warunkiem że wykaże, że siła wyższa stanowiła przyczynę niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
W praktyce oznacza to, że może uniknąć np. płacenia odszkodowań czy kar umownych. Wystąpienie siły wyższej stanowi w takiej sytuacji przesłankę wyłączającą odpowiedzialność odszkodowawczą dłużnika. Nie oznacza to jednak braku obowiązku wykonania zobowiązania po ustaniu siły wyższej.
Wystąpienie siły wyższej nie powoduje automatycznie zwolnienia strony z obowiązku wykonania zobowiązania i z odpowiedzialności za skutki jego niewykonania lub nienależytego wykonania. Konieczne jest wykazanie, że to epidemia COVID-19, a nie inne towarzyszące zdarzenie, wpłynęło na niemożność wykonania zobowiązania. Ciężar wykazania tego faktu spoczywa na stronie, która nie wykonała zobowiązania lub wykonała je nienależycie.
Brak klauzuli siły wyższej w umowie
Jeżeli jednak strony w umowie nie przewidziały klauzuli siły wyższej, będą miały możliwość uniknięcia odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy według zasad ogólnych kodeksu cywilnego (o ile ustawa, umowa lub inna czynność prawna nie stanowi inaczej).
ZASADA: za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy dłużnik ponosi odpowiedzialność, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
autor: Patrycja Dados
Co Tarcza 4.0. zmienia w kodeksie karnym?
Przede wszystkim mamy do czynienia ze zmianami w sposobie wymiaru kary łącznej. Nadto Tarcza 4.0. wprowadza nowy rodzaj kradzieży – tzw. kradzież szczególnie zuchwałą. Kara łączna Jak było dotychczas?
Kredyty w dobie COVID: wakacje kredytowe i dopłaty do odsetek
Tarcza antykryzysowa 4.0 wprowadza m.in. dopłaty do kredytów dla firm znajdujących się w trudnej sytuacji z powodu pandemii, jak również reguluje też możliwość skorzystania z ustawowych wakacji kredytowych przez konsumentów.
Jakie korzyści płyną z Tarczy antykryzysowej 4.0. dla przedsiębiorców i pracowników?
W dniu 23 czerwca 2020 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym
Uproszczona restrukturyzacja krok po kroku
Tarcza antykryzysowa 4.0., podpisana przez Prezydenta w dniu 23 czerwca 2020 r. wprowadza istotne przepisy, które pozwalają na otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego samodzielnie przez przedsiębiorcę. Uproszczona restrukturyzacja krok po kroku: